5 juli 2021 - Carlo Peleman
"Oké, en nu in het Nederlands?" Dat zeg ik soms tegen mensen die last hebben van de Engelse ziekte. Het gaat hier dan niet over rachitis, de botaandoening die vroeger veelal voorkwam in grote Engelse steden, hoewel ze er wel een allusie op is. Het gaat over het fenomeen dat de Engelse taal steeds prominenter aanwezig is in het Nederlands, net zoals in andere talen trouwens. Lijd jij aan de Engelse ziekte? Lees zeker verder, ik 'zoom in' op enkele hardnekkige symptomen.
Een eerste symptoom van de Engelse ziekte is het buitensporige gebruik van Engelse woorden in het Nederlands. Onze taal is dan ook gelardeerd met Engelse leenwoorden. Men noemt dat wel eens Nederengels. Je kunt er gewoon niet om heen. Met wie je ook praat, welke serie of welk programma je ook bekijkt, welke tekst je ook leest, je merkt bij heel wat Nederlandstalige mensen de neiging om veel Engelse woorden te gebruiken. All over the place! Waarom? Daar bestaan heel wat verklaringen voor. Willen ze hun Engelse taalskills tentoonstellen? Doen ze het uit dikdoenerij? Is er geen Nederlands alternatief? Het kan eveneens zijn dat het zo ingeburgerd is dat het simpelweg uit gewoonte is. Wat er ook van moge zijn, de toenemende invloed van de Angelsaksische wereld, en dan heb ik het vooral over Amerika, heeft daar ongetwijfeld een groot aandeel in.
Die tendens werd ook opgepikt door de media en grote bedrijven, uiteraard, want 'iedereen kan Engels'. Denk maar aan de overbekende 'No koffiekoeken for you'-reclame van enkele jaren geleden, die de meesten onder ons toch echt wel hilarisch vonden (inclusief mezelf trouwens) en waarmee een van de grotere telecomspelers van ons land handig inspeelde op de verengelsing van onze taal.
Maar kan iedereen ook écht Engels? Doordat we heel wat uren voor tv slijten, wat volgens mij toch een belangrijke rol speelt, is het algemene niveau nog niet zo slecht. Dat zal ik zeker niet ontkennen. Iedereen kan zich wel verstaanbaar maken in het Engels, maar velen zullen toch altijd vervallen in steenkolenengels. Maar oké, dat hoeft op zich niet erg te zijn. Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd. De 'Make that the cat wise'-Facebookpagina bevat daar talrijke voorbeelden van. De pagina is door de jaren heen zo populair geworden dat er zelfs verschillende artikelen van op de markt werden gebracht, zoals een boek, een scheurkalender, een schoolagenda, kaftpapier, etc. Er werd zelfs een heus 'Make that the cat wise'-pakket samengesteld. Hilarisch! Ook mijn vader probeerde vroeger wat Engels tussen zijn Antwerpse zinnen te smijten. De keren dat hij bijvoorbeeld 'chicken skin' kreeg, kan ik niet op twee handen tellen.
Bij Traduix merken we die tendens bijna dagelijks. Zo zeggen klanten ons dat we Engelse termen mogen overnemen in de Nederlandse vertaling of wordt ons, voor een beëdigde vertaling Engels, soms gemeld dat ze het in principe zelf wel kunnen, maar dat de vertaling 'helaas' door een beëdigde vertaler uitgevoerd moet worden. Ah ja, iedereen kan Engels en iedereen verstaat Engels. Vergis je niet, niet iedereen zal je begrijpen, niet iedereen is opgegroeid met Prison Break, Sex and the City of Catfish.
Als taalkundige ben ik wel voorstander van onze mooie Nederlandse taal, al heb ik wel een uitgesproken Antwerps accent. Ik ben niet volledig tegen die Engelse invloed, zeker niet, maar het mag voor mij soms toch wel wat minder. Af en toe denk ik: "Is dat nu echt nodig?" Je zal me bijvoorbeeld nooit horen zeggen dat ik de 'kids' naar school breng. Overdrijven heeft geen zin en je moet het Nederlands toch ook wat koesteren. Enkele jaren geleden verscheen zo het boek Op-en-top Nederlands, waarin aan Engelse leenwoorden een perfect Nederlands alternatief wordt gegeven. Het is de opvolger van Funshoppen in het Nederlands. Ieder heeft zijn eigen mening erover, maar in mijn ogen: fan-tas-tisch! Een zeer geslaagde poging om het Nederlands enigszins terug wat meer op de voorgrond te plaatsen. Zo wordt voor 'aftersun' het Nederlandse 'nazonmiddel' voorgesteld. Ik ben misschien wel eigenwijs en kan er rare gedachten op nahouden, maar ik zou hier gewoon 'nazon' gebruiken. Waarom ook niet? Bekt toch lekker, niet?
Een tweede symptoom: spatitis, ook wel de losschrijfziekte of, laten we het dan ook zo schrijven en de naam alle eer aandoen, los schrijf ziekte genoemd. Hierbij worden spaties op een totaal verkeerde manier gebruikt, in het Nederlands welteverstaan. Zo hebben mensen die aan de Engelse ziekte lijden de neiging om samenstellingen steevast met een spatie te schrijven, zoals in het Engels dus het geval is. Doe dat niet als je een beetje van de Nederlandse taal houdt!
De regel in het Nederlands? Schrijf samenstellingen zo veel mogelijk aan elkaar. Het is dus niet 'vertaal bureau', maar 'vertaalbureau'. Dit geldt ook voor drieledige samenstellingen, al dan niet met Engelse leenwoorden. Die worden eveneens volledig aan elkaar geschreven. Het is dus 'steenkolenengels', en niet 'steenkolen engels', of 'lowbudgetfilm' in plaats van 'low budget film'.
Een doorn in het oog voor elke Nederlandstalige linguïst. In het Engels wordt het meervoud van 'baby' geschreven als 'babies'. Niet in het Nederlands! Een derde symptoom: het gebruik van verkeerde (Engelse) meervouden. Om het kort maar krachtig te stellen: het juiste meervoud van 'baby' is 'baby's' in het Nederlands.
Op het eerste gezicht correct? Eigenlijk niet. Dit is wat we noemen een anglicisme: een uitdrukking in het Nederlands die gebaseerd is op het Engels, maar die niet rijmt met het Nederlandse idioom. Het overbodige gebruik van anglicismen is een vierde symptoom.
In het Nederlands zeggen we in dit geval 'het staat je vrij te doen wat je wil'. Vele mensen baseren zich echter op het Engelse 'you are free to do what you want' en passen een letterlijke vertaling toe.
Laten we eerlijk zijn, iedereen lijdt wel op een of andere manier aan de Engelse ziekte. Jij waarschijnlijk net zo goed. Hoewel ik een enorme fan ben van de Nederlandse taal, betrap ik mezelf ook wel eens op een 'awkward' of zeg ik tegen mijn vrouw ook voortdurend (en met volle overtuiging) 'love you'. De wereld evolueert, en evolueert steeds meer naar een grotere dominantie van het Engels in het dagelijkse leven. Dat laat me toch wel nadenken. Waar gaat dat naartoe? Gaat het Engels binnen x aantal jaar écht domineren? Gaan andere talen dan uitsterven? En welke talen dan? Is de Engelse ziekte een verrijking of een verarming? Spreken we van taalverloedering? Wat vind jij?
Heb jij een document dat je toch liever niet zelf vertaalt, maar wil laten vertalen door een moedertaalspreker Engels, iemand die de 'ins' en 'outs' van de taal écht kent? Contacteer ons dan, want als professioneel vertaalbureau Engels schakelen we bij Traduix enkel hoogopgeleide, moedertaalsprekende Engelse vertalers in voor jouw vertaling!
Sprak dit artikel je aan? Laat je dan gewoon gaan! Deel door gebruik te maken van onderstaande knoppen!
Benieuwd naar de recente versoepeling van de grammaticale regels? We vertellen je er alles over in dit blogartikel!
23 juni 2021 - Kim Bogaerts
Geen idee wat we vieren met Pinksteren? Wij doen de betekenis achter deze christelijke feestdag graag voor je uit de doeken!
23 mei 2021 - Kim Bogaerts
