Het Van Dale Spreekwoordenboek omschrijft een spreekwoord als een uitspraak met een algemene levenswijsheid of morele implicatie, waarvan de vorm vrijwel onveranderlijk is. Een spreekwoord is steeds een volledige zin, is vaak een wijsheid of een advies en ziet er steeds hetzelfde uit. Er bestaan verschillende spreekwoordenboeken, waarin de spreekwoorden verzameld en eveneens verklaard worden. Reeds in 1480 werd in Nederland de Proverbia communia of Algemene spreekwoorden uitgegeven.
Het spreekwoord dateert dus van zeer oude tijden. Zo schilderde Pieter Breugel de Oude, een Brabantse kunstschilder, reeds in 1559 een denkbeeldig dorpje waar het wemelt van de mensen en dieren, die allen een Oudnederlands of Vlaams spreekwoord uitbeelden dat in die tijd bekend was. Hij toont de verkeerde wereld. Het werk heeft nog twee andere benamingen gekregen, nl. De Nederlandse spreekwoorden en De blauwe huik. Van dit kunstwerk is later een groot aantal kopieën gemaakt. De Gemäldegalerie in Berlijn herbergt het origineel. Een zeer mooie kopie is te bewonderen in het Rockoxhuis in Antwerpen. In dit schilderij gaan meer dan 100 spreekwoorden schuil, waarvan vele nog steeds gangbaar zijn, terwijl andere in de loop der tijd in onbruik geraakt zijn. Wilt u weten welke spreekwoorden Breugel gebruikte? U ontdekt het in ons PDF-document Spreekwoorden | Pieter Breugel | De verkeerde wereld.
Een vreemde taal kennen, is haar spreekwoorden kennen. Spreekwoorden kunnen over het algemeen niet letterlijk vertaald worden, het zijn idiomatische uitdrukkingen. Omdat het spreekwoord de toetssteen is van een goede vertaling, publiceert Traduix maandelijks een welbepaald spreekwoord. Dit zijn de reeds uitgebrachte spreekwoorden, met de maand waarin ze bekend gemaakt zijn:
september 2013 | Een gehuurd paard en eigen sporen maken korte mijlen |
augustus 2013 | Een ezel gaat niet uit zijn tred |
juli 2013 | Ongenode gasten zijn zelden welkom |
juni 2013 | Schoenmaker, blijf bij je leest |
mei 2013 | Edel, arm en rijk maakt de dood gelijk |
april 2013 | Wie twee hazen jaagt, vangt er geen enkele |
maart 2013 | Als het zeil scheurt, dan heeft het een gat |
februari 2013 | Huwelijken worden in de hemel gesloten |
januari 2013 | Geen lusten zonder lasten |
december 2012 | Botten blijven platvis |
november 2012 | Wie schertsen wil, moet scherts verstaan |
oktober 2012 | Honger jaagt de wolven uit het bos |
september 2012 | Er zijn apostels en martelaars |
augustus 2012 | Sparen doet garen |
juli 2012 | Vuil water blust ook brand |
juni 2012 | De schoenen van de dwerg passen de reus niet |
mei 2012 | Honger maakt rauwe bonen zoet |
april 2012 | Goed bloed kan niet liegen |
maart 2012 | Men kan niet tegelijk blazen en slikken |
februari 2012 | Alle hout is geen timmerhout |
januari 2012 | Effen is kwaad treffen |
december 2011 | Gedachten zijn tolvrij |
november 2011 | Met spek vangt men muizen |
oktober 2011 | Rust roest |
september 2011 | Toen Adam spitte en Eva span, waar vond men toen de edelman? |
augustus 2011 | Gelijk geaard, gelijk gepaard |
juli 2011 | Ruwe bolster, blanke pit |
juni 2011 | De sterkste muilezel kan uitglijden |